• سندرم مچ دست

سندرم مچ دست

(سندرم تونل کارپال)

اگر شما در دستهایتان احساس خواب رفتگی یا گزگز و مورمور می کنید، با پزشک خانواده خود مشورت کنید. شاید لازم باشد از لحاظ ابتلا به سندرم مچ دست (سندرم تونل کارپ) بررسی شوید.

این بیماری به علت افزایش فشار روی عصب میانی (مدین) در ناحیه مچ دست ایجاد می شود. عصب مدین یکی از اعصاب مهم اندام فوقانی است که پس از جدا شدن از شبکه بازویی, طول بازو و ساعد را طی نموده و پس از عبور از کانال مچ (تونل کارپ) وارد دست می شود. این عصب اغلب حس انگشت شست، اشاره، میانی و قسمت خارجی انگشت حلقه را بر عهده دارد. همچنین یکی از از حرکات اصلی انگشت شست، حرکتی موسوم به آپوزیشن است که طی آن انگشت شست در مقابل سایر انگشتان قرار می گیرد. این حرکت در گرفتن اشیا نقش کلیدی بر عهده داشته و توسط عصب مدین کنترل می گردد.

Carpal Tunnel Syndrome - سندروم مچ دست - 01

سندرم تونل کارپال در چه کسانی بیشتر دیده می شود؟

اصولا سندروم مچ دست در بانوان شایع تر است. اعتقاد بر آن است که موارد زیر نیز می تواند زمینه ساز ابتلا به این بیماری باشد:

  • انجام حرکات تکراری دستی مانند تایپ با کامپیوتر میتواند فشار را در ناحیه مچ دست افزایش دهد. به طور کلی حرکاتی که کف دست در سطحی پایین تر از مچ قرار می گیرد میتواند فشار داخل کانال مچ دست را افزایش دهد. برخی مشاغل نیز با افزایش خطر ابتلا به این بیماری همراه خواهند بود از جمله: کارگران ساختمانی، آب و فاضلاب، صنایع مونتاژ، نانواها، صندوقداران، آرایشگران و هنرمندان موسیقی
  • بارداری
  • بیماریهایی مانند: آکرومگالی، هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)، دیابت، آرتریت روماتوئید (روماتیسم)، نقرس (توفوس های نقرسی)، میلوم مالتیپل و بیماری پاژه
  • تروما (ضربه شدید به مچ دست)

شیوع

گیرافتادگی عصب مدین در مچ دست به عنوان شایع ترین گیرافتادگی عصب محیطی در بدن شناخته میشود. بر اساس آمارهای موجود سندرم تونل کارپ حدود 3% جمعیت در ایالات متحده آمریکا را درگیر می کند. لذا بیماری یک بیماری کاملا شایع تلقی میگردد.

Carpal Tunnel Syndrome - سندروم مچ دست - 02

Carpal Tunnel Syndrome - سندروم مچ دست - 03

علایم بالینی

احساس ناخوشایند دست/دستها (پارستزی) به عنوان اصلی ترین علامت سندرم تونل کارپ شناخته می شود. بیماران بسته به احساس، فرهنگ و منطقه جغرافیایی محل سکونت از اصطلاحات مختلفی جهت بیان پارستزی استفاده می کنند مانند: خواب رفتگی، بی حسی، گزگز، مورمور، سوزن سوزن شدن، کرختی، سرشدگی، خشکی، تورم، درد، موشکی شدن، احساس برق گرفتگی و…

پارستزی عمدتا شبها و در حین استراحت و گاها حین انجام کار تشدید میگردد. بیمار ممکن است صبح ها با خواب رفتگی دستها از خواب بیدار شود. مورمور دستها میتواند تا ناحیه شانه صعود کند که در این موارد ممکن است علایم بیمار مشابه گرفتاری دیسک ستون فقرات گردنی باشد. بسیاری بیماران ذکر میکنند که علایمشان با تکان دادن مکرر دست گرفتار بهبود پیدا می کند.

تشدید پارستزی با گرفتن اشیا مانند گوشی تلفن، چادر، روزنامه و یا انجام فعالیتهای معمول مانند خیاطی و آشپزی از دیگر مشخصات سندرم مچ دست میباشد.

عواقب

سندرم تونل کارپ ممکن است پیشرفت کرده و به مراحل شدید خود برسد. در این صورت عضلات مربوطه (آپوننس پولیسیس) تحلیل رفته و توانایی دست بیمار در گرفتن و نگهداری اشیا کاهش میابد که این موضوع میتواند دایمی و ماندگار باشد. همچنین توانایی حسی در انگشتانی که توسط عصب مدین عصب دهی میگردند شدیدا کاهش پیدا میکند. کم نیستند بیماران مبتلا به سندرم کارپال تونل شدید که به علت کاهش شدید حسی انگشتان، دیر متوجه تماس انگشت با اشیا داغ مانند آتش و بخاری شده و انگشتان دچار درجاتی از سوختگی گردیده اند.

Carpal Tunnel Syndrome - سندروم مچ دست - 04
Carpal Tunnel Syndrome - سندروم مچ دست - 05

تشخیص

در صورتی که احتمال می دهید به سندرم مچ دست مبتلا شده باشید، با پزشک خانواده خود مشورت کنید. پزشک شما پس از گرفتن شرح حال، نسبت به انجام معاینه فیزیکی و انجام تست های بالینی مرتبط اقدام خواهد نمود. توجه داشته باشید که تابلو بالینی اساس تشخیص بیماری است هرچند احتمال دارد جهت کمک به تشخیص از اقدامات پاراکلینیکی و آزمایشگاهی به خصوص نوارعصب و عضله (الکترودیاگنوز) کمک گرفته شود.

درمان

  •  درمان های غیرجراحی:

    • تغییر شیوه زندگی: شامل اتخاذ استراتژیهای لازم جهت پیشگیری از حرکات تکراری و کاهش فشارهای وارده بر مچ دست میباشد مانند استفاده از پدهای محافظ مچ دست در حین کار با کامپیوتر، تغییر شغل در صورت امکان و…
    • بی حرکتی مچ دست:  با استفاده از آتل (اسپلینت). عمدتا به بیماران توصیه میشود که مچ دست را با استفاده از آتل شبهاو همچنین حین انجام فعالیتهای روزانه بی حرکت نمایند.
    • تمرین درمانی: استفاده از تمرینات کششی و تقویت کننده موسوم به گلایدینگ عصب مدین (Median Nerve Glide)
    • درمان دارویی: درمانهای دارویی متعددی اعم از خوراکی یا تزریقی جهت درمان سندرم تونل کارپ بکار گرفته میشود که اثربخشی اغلب آنها زیر سوال است. شواهد موجود نشان میدهد تزریق کورتیکوستروئید (کورتون) بداخل کانال کارپ احتمالا موثرترین درمان دارویی باشد. سایر درمانهای دارویی عبارتند از استفاده از ترکیبات ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ازجمله ناپروکسن و بروفن، گاباپنتین، دولوکستین، ویتامین B1 و…

  • درمان جراحی

چنانچه بیمار به درمانهای غیرجراحی پاسخ ندهد یا علایم به طور مکرر عود کند، بیمار کاندید عمل جراحی درنظر گرفته میشود. عمل جراحی ممکن است به دو روش باز (Open) یا بسته (اندوسکپی) انجام گردد. نتیجه عمل جراحی در صورت تشخیص درست و انجام جراحی توسط جراح خوب، بسیار عالی خواهد بود و تفاوتی هم در درازمدت بین روش باز و بسته از لحاظ نتیجه عمل وجود ندارد.

Carpal Tunnel Syndrome - سندروم مچ دست - 07

آخرین تحقیقات نشان می دهد:

سوال های رایج

خیر. اولا تشخیص سندرم تونل کارپ کاملا بالینی است و پزشک معالج میتواند بدون انجام نوار عصب و عضله (الکترودیاگنوز) نسبت به درمان غیرجراحی اقدام کند. ثانیا نوارعصب و عضله در تکمیل معاینه بالینی انجام می شود و باید توجه داشت نتایج آن در مورد سندرم مچ دست در حدود 4/1 موارد منفی کاذب خواهد بود به عبارت دیگر حدودا از هر چهار بیمار مبتلا به سندرم تونل کارپ (عمدتا موارد خفیف) در یک نفر نوارعصب و عضله کاملا نرمال گزارش میشود.

اما چنانچه قرار باشد بیمار به روش جراحی مورد درمان قرار گیرد انجام نوار عصب ضروری خواهد بود.