سکته مغزی

سکته مغزی ممکن است به علت انسداد شریان (استروک ایسکمیک) و یا نشت خون از رگ و پاره شدن آن (استروک هموراژیک) رخ دهد. برخی بیماران ممکن است کاهش خونرسانی گذرا به مغز را تجربه کنند که به آن حمله ایسکمیک گذرا گفته شده و باعث بروز آسیب دائمی نمیشود.

• سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic Stroke)

حدود 80% سکته های مغزی از نوع ایسکمیک هستند. سکته مغزی ایسکمیک زمانی رخ می دهد که شریان های خون رسانی کننده مغز باریک یا کاملا مسدود شوند. این مساله باعث افت شدید خونرسانی میگردد. به این پدیده در اصطلاح پزشکی ایسکمی میگویند. شایع ترین وضعیت های ایجاد کننده ایسکمی در مغز شامل موارد زیر است:

• سکته مغزی ترومبوتیک (Thrombotic Stroke) :

سکته مغزی ترومبوتیک زمانی اتفاق میفتد که یک لخته خون (ترومبوز) در یکی از شریانهای خونرسانی کننده مغز تشکیل گردد. این ترومبوز معمولا از تجمعات چربی موسوم به پلاک تشکیل میگردد. پلاکهای چربی باعث تنگ شدن وکاهش خونرسانی رگ مبتلا میگردند. این پدیده را تصلب شرایین (آترواسکلروز) مینامند.

• سکته مغزی آمبولیک (Embolic Stroke):

سکته مغزی آمبولیک زمانی اتفاق میفتد که لخته خون در محلی دور از مغز (اغلب قلب) تشکیل شده و سپس در جریان خون سیر میکند تا به به مغز رسیده و باعث انسداد مسیر خونرسانی میگردد. به این نوع لخته در اصطلاح پزشکی آمبولی گفته میشود.

• سکته مغزی هموراژیک (Hemorrhagic Stroke):

  سکته مغزی هموراژیک که بطور شایع از آن تعبیر به خونریزی مغزی میشود، زمانی اتفاق میفتد که یک رگ مغزی دچار نشتی یا پارگی گردد. علل مختلفی میتواند زمینه ساز ایجاد خونریزی مغزی (هموراژی) گردد. برخی از این علل عبارتند از:

  1. فشارخون بالا و کنترل نشده (هیپرتانسیون)
  2. درمان طولانی با داروهای ضد انعقاد خون (رقت خون زیاد)
  3. ضعف جداره رگهای خونی مثلا به علت وجود آنوریسم مغزی
  4. یک از زمینه های ناشایع خونریزیهای مغزی هم ایجاد پارگی در جداره ضعیف ناهنجاری های عروقی موسوم به مالفورماسیونهای آتروونوس میباشد.

  انواع سکته مغزی هموراژیک شامل موارد زیر است:

  • خونریزی داخل مغز (Intracerebral Hemorrhage): در خونریزی داخل مغزی، یک رگ خونی پاره شده و خون وارد بافت مغزی اطراف شده باعث صدمه به سلولهای مغزی میگردد. همچنین سلول های مغزی دورتر از محل نشت خون هم ممکن است دچار کم خونی و آسیب شوند. پرفشاری خون، سوانح و تروما به سر، مالفورماسیونهای عروقی و داروهای کاهنده غلظت خون از جمله ریسک فاکتورهای خونریزی مغزی میباشند.
  • خونریزی در فضای تحت عنکبوتیه (Subarachnoid Hemorrhage): در خونریزی ساب آراکنوئید، یک شریان خونی داخل سطح مغز یا نزدیک به آن پاره شده و خون وارد فضای موجود بین جمجمه و سطح مغز موسوم به فضای زیر عنکبوتیه میگردد. علامت اصلی در این خونریزی سردرد بسیار شدید و ناگهانی میباشد. علت شایع خونریزی ساب آراکنویید، پارگی کلافه عروقی کروی شکل موسوم به آنوریسم است. پس از ایجاد خونریزی، عروق خونی مغز ممکن است دچار انقباض (وازواسپاسم) شده و باعث تشدید آسیب گردد.

• حمله ایسکمی گذرا Transient ischemic attack (TIA):

 این وضعیت که از آن با تعابیر “رد کردن سکته” ، “سکته مغزی خفیف”، “مینی استروک” یا “مینی سکته” یاد میشود ایجاد علایم مشابه سکته مغزی در بیمار است لیکن علایم پایدار نمی ماند. کاهش خونرسانی به مغز در TIA گذرا بوده و علایم ممکن است در حد 5 دقیقه بروز کنند. مانند سکته مغزی ایسکمیک، حمله کم خونی گذرا هم بعلت کاهش یا انسداد خونرسانی به بخشی از مغز بروز میکند، اما آسیب دایمی ایجاد نمیشود و علایم پایدار نمی ماند.

حتی اگر علائم شما فروکش کرد، بازهم به اورژانس مراجعه کنید. زیرا ایجاد TIA خطر بروز یک سکته مغزی تمام عیار و ایجاد اسیب ماندگار در آینده را افزایش می دهد. معنای ایجاد علایم سکته گذرا در شما این است که یکی از شریانهای منتهی به مغزتان تا حدودی بسته و مسدود شده است یا یک منبع ایجاد لخته در قلب شما شکل گرفته است.

به لحاظ پزشکی میسر نیست که هنگام بروز نشانه ها به شما گفته شود آیا سکته مغزی کرده اید یا یک سکته مغزی را رد کرده اید. حتی زمانی که نشانه های سکته مغزی کمتر از یک ساعت طول بکشد، بازهم خطر آسیب بافتی پایدار وجود خواهد داشت.